තෑන්ක්ස් මචං මම මෙට්‍රික්ස්

කැම්පස් ජීවිතේට ඉස්සර කලනය (calculus) කියන ගණිතමය සංකල්පය ගැන අදහසක් වත් නොතිබ්බ අපිට, කෘෂි විද්‍යාවට අයිති සමහර සංකල්ප තේරුම් ගන්ඩ පහසු මගක් විදිහට කලනය ඉගෙන ගන්ඩ උනා. මේ කලනයේ එන එක කොටසක් තමයි න්‍යාස (matrix) ගැන තියන කොටස. කලනය, න්‍යාස වගේ දිව පටලවෙන අමාරු වචන වෙනුවට මෙව්වට ඉංග්‍රීසියෙන් කියන නං දෙකම පාවිච්චි කරන්නං මේ කතාව කියන්ඩ. ඒ තමයි කැල්කියුලස් සහ මෙට්‍රික්ස්.

කැල්කියුලස් කියපු ගමං අපිට ටැන් ටැන් (අපි Tin Tin කියන අකුරු ටික දිහා බලලා ටින් ටින් කියල පහසුවට කිව්වට හරි විදිහට මේ ප්‍රංශ වචනේ උච්චාරනේ කරන්ඩ ඕන ටැන් ටැන් කියලා) කතා මාලාවේ එන ප්‍රොෆෙසර් කැල්කියුලස් මතක් වෙනවා. වෙලාවකට එතුමා කරන වැඩ හිංදා හිනා කාලා පන යනවා. වෙලාවකට ඔහු තමයි විද්‍යාත්මක උපදෙස් දෙන්නේ ජාත්‍යන්තරවත්. සමහර විට එයාගේ තියන පොඩි පොඩි චර්යාත්මක ප්‍රශ්න යටපත් වෙනවා ඇති විද්‍යාත්මක වැඩ කරන්ඩ ගියාම. ඒ කොහොම උනත් තේරුම් ගන්ඩ ටිකක් අමාරු චරිතයක්. බීමත් කමට ඇබ්බැහි වෙච්චි කැප්ටන් හැඩොක්, වීරයාගේ සුරතලා ස්නොවි සහ බුද්ධිමත් වීරයා ටැන් ටැන් වගේ චරිත ගත්තහම එව්වා ඒකාකාරියි. හැම කතාවේම එකම ලක්ෂණ පෙන්නන චරිත. හැබැයි ප්‍රොෆෙසර් කැල්කියුලස් එහෙම නෙවෙයි.

මෙට්‍රික්ස් කියල අපි දන්න ප්‍රසිද්ධ චරිතයක් නැති උනාට හරි ප්‍රසිද්ධ ඉංග්‍රීසි චිත්‍රපටි මාලාවක් තියනවා මෙට්‍රික්ස් කියලා. 1999 දී මුලින්ම තිරගත වෙච්ච මේ කතා මාලාවේ කියවෙන්නේ මායාමය ලෝකයක් යතාර්ථයක් විදිහට සලකන අනාගත ලෝකයා ගැන. මේ මායාමය යතාර්ථය තමයි මෙට්‍රික්ස් කියලා ඒ චිත්‍රපටියේ දී හැඳින්වෙන්නේ. (ඕන ඔට්ටුවක් ඔය ෆිල්ම් එක පාරක් බලලා නං තේරුං ගන්ඩ බැරුවට!! මට යාන්තං ඕක තේරුං ගන්ඩ තුන් පාරක් බලන්ඩ උනා.)

ඒ කොහොම වෙතත් කැල්කියුලස් හරි මෙට්‍රික්ස් හරි කියන වචන දෙකම සාමාන්‍ය භාවිතයේදී යෙදිලා තියෙන්නේ ඒ ගණිතමය සංකල්ප වගේම කෙනෙකුට තේරුං ගන්ඩ ටිකක් අපහසු චරිත එහෙම නැත්තං කතන්දර වලට. අද මගේ උත්සාහය පොඩි හිස්තැනක් පුරවන්ඩ. ඒ තමයි මෙට්‍රික්ස් චරිතය හඳුන්වා දීම. මං කතා හතරක් කියන්නං. පුලුවන්නං අඳුනා ගන්ඩ මෙට්‍රික්ස් ව!!!

මෙට්‍රික්ස් කියන්නේ නුවර ප්‍රසිද්ධ ඉස්කෝලෙකින් පේරාදෙණිය කැම්පස් එකේ ඇග්රිකල්චර් ෆැකල්ටි එකට ආපු චරිතයක්. ඔය කාලේ වෙනකොට ෆැකල්ටියේ පලවෙනි අවුරුද්දේ ළමයින්ට ගණිත මූලධර්ම ඉගැන්නුවේ හරි අපූරු චරිතයක්. එතුමා කියන හුගක් වචන අපි කාටවත් තේරුනේ නෑ. එතුමා ආචාර්ය උපාධියට ස්කොට්ලන්තේ ගියාට පස්සේ දිව උලුක් වෙලා. බස බස ගාලා මොන මොනවදෝ කියවගෙන ගියාට අපිට ඇහුනේ ස්...ස්...ස්...ගානවා විතරයි. අඤ්ඤ කොරොස් සබ්ජෙක්ට් එකක්, කියන මෙලෝ දෙයක් තේරෙන්නේ නැති ගුරුතුමෙකුගෙන් ඉගෙන ගන්නවා කියන එක මොනතරම් සුන්දර අත්දැකීමක් ද!!!.

(මොකට නැතත් මේ අත්දැකීම අපේ විවාහ ජීවිතේට නං පුදුමාකාර පහසුවක් ගෙනාවා. නෝන මහත්තයා කියන ඕන දෙයක් - එව්වා කොච්චර කර්කෂ උනත් - තේරුනා වගේ අහගෙන ඉන්ඩත් ඒ ගමන්ම අපි කසාද බදින්ඩ ඉක්මන් වැඩි උනා නේද  කියල හිතමින් පාරේ යන ලස්සන ගෑණු ළමයි දිහා බලන්ඩත් ඕන කරන දක්ෂතාව අපිට ලබා දුන්නේ මේ ගුරුතුමා. මොකද එතුමාගේ ක්ලාස් එකේදී අපි කරේම බැච් එකේ ලස්සන ගෑනු ළමයි ඉන්නවද කියල හොයල බලපු එකනේ).

ඔය සබ්ජෙක්ට් එකෙනුත් අමාරුම කෑල්ල උනේ මෙට්‍රික්ස් ගැන තියන හරිය. ඉතිං අපිට ග්‍රීක් බාසාවෙන් ජර්මන් උගන්නපු මේ ගුරුතුමා අඳින පළඳින විදිහටම තමුන්ගේ ඇඳුම් මොස්තරේ හැඩ ගස්සා ගෙන හිටපු අපේ බැච් එකේ එකෙකුට තමුන්ගේ ජනප්‍රිය ගුරුතුමාගේ සබ්ජෙක්ට් එක කාඩ් එකක් විදිහට දාන්ඩ අපේ ජ්‍යෙෂ්ට උත්තමයෝ කටයුතු කළා. අන්න එහෙමයි නුවරින් ආපු අර අහිංසකයට මෙට්‍රික්ස් කියල නම වැටුනේ.

මෙටාත් ඇරියේ නෑ. හිටපියව් තොපි ඔක්කොටම හොඳ පාඩමක් උගන්නන්ඩ කියලා ඌ සසර පුරා ගෙනාපු පුරුදු කැම්පස් එකේදී මුදා හැරියා. අපේ බැච් එකේ රස සාගර මවපු චරිත දෙක තුනෙන් එකක් වීමට මෙටා ට ලේසියෙන් පුළුවන් උනා.

ඉතින් මෙන්න මෙට්‍රික්ස් තුමාගේ වැඩ.  

අපේ මෙටා හරිම විනීත චරිතයක්. තමන්ට ඉතාම සුළු උපකාරයක් කරපු කෙනෙකුට උනත් දෙතුන් පාරක් ස්තූති කරන්ඩ මෙටා මතක කරේ නෑ. උදාහරණයක් විදිහට අත හෝදන්ඩ ටැප් එකක් ගාවට ඌත් එක්ක ගියා කියල හිතමු. අපි ඉස්සරෝම ටැප් එක අරිනවා. එතකොට මෙටා උගේ ස්තූතිය පටන් ගන්නවා.

“තෑන්ක්ස් මචං....තෑන්ක්ස් ඈ...මේක මාර උදව්වක්...”

අපි ඇරපු ටැප් එකෙන් අපි ඉස්සරෝම අත හෝද ගෙන ඒක වහන්නේ නැතුව ඌට අත හෝද ගන්ඩ ඉඩ දුන්නොත්, ඌ ආයෙත් තෑන්ක්ස් කරනවා.

“තෑන්ක්ස් මචං...තෑන්ක්ස් ඈ...මේක මාර උදව්වක්...” 

බැරි වෙලාවත් ටැප් එකෙන් අපි අත හෝද ගන්ඩ කලින් ඌ අත හෝද ගත්තොත් ඒත් ඌ තෑන්ක්ස් කරනවා.

“තෑන්ක්ස් මචං...තෑන්ක්ස් ඈ...මේක මාර උදව්වක්...”  

සමහර දවස් වල ඌ එක්ක වචන සීයක් කතා කරොත් ඒකෙන් විසි පහක් තිහක් තෑන්ක්ස් මචං කියන වචන දෙකට වෙන් වෙලා. ඌරන්ට මොන සෞඛ්‍යද කියනවා වගේ අපි වගේ අශීලාචාර පුරුදු වලින් වැහිලා හිටපු කට්ටියකට මුගේ මේ හැසිරීම හරි ප්‍රශ්නයක් උනා. ඉතින් අපි ඌත් එක්ක කතා කළා ඒ ගැන.

“මචං මෙටා මොකද බං උඹ හැමවෙලේම තෑන්ක්ස් කියන්නේ පොඩි දේකටත්?”

“ඉතින් මචං අනිත් එවුන් පොඩි හරි උදව්වක්නේ කරන්නේ. ඒකයි මම තෑන්ක්ස් කියන්නේ...”

“ඒ උනාට එහෙම කරන්ඩ එපා බං. උඹට ලොකු උදව්වක් කරොත් විතරක් තැන්ක්ස් කරපං. නැත්තං මිනිස්සු හිතයි උඹ නක්කලේට තෑන්ක්ස් කියනවා කියල”.

“ඇත්තද මචං? මිනිස්සු එහෙම හිතයිද?”

“අනික උඹ ඕනවට වඩා ඔලුව නමන්ඩ ගියාම උන් උඹේ කරේ නගින්ඩ හදයි. තව එකක් උඹ හැම වෙලේම තෑන්ක්ස් කියන එක හරි වදයක් වෙනවා කතා කරන අනික් කෙනාට”.

“තෑන්ක්ස් මචං කිව්වට, මං එහෙම එකක් හිතුවේ නෑ ”

“ඔන්න ආයෙත් කිව්වා!!. උඹ නොහිතපු හින්දනේ අපි මේ කිව්වේ. උදාහරණයක් විදිහට අපි උඹට මොන උදව්ව කරත් මීට පස්සේ තෑන්ක්ස් කියලා කියන්ඩ එපා. අපි එහෙම කරන්නේ උඹ අපේ යාලුවා හිංදා. ඉතිං විශේෂ ස්තූතියක් ඕන නෑ”. මෙහෙම කියලා අපි වෙන වැඩකට යන්ඩ නැගිට්ටා.

“තෑන්ක්ස් මචං. උඹලා එහෙම කියපු එක ලොකු දෙයක්!! තෑන්ක්ස් ඈ...මේක මාර උදව්වක්...” මෙටා අපිට කිව්වා.

අපි අපේ කටවල් ගලක උලා ගන්ඩ ඉක්මනට එතනින් මාරු උනා.

ඊළඟ කතාවට පොඩි පසුබිම් විස්තරයක් ඕන. අපේ ලෙක්චර් හෝල් එකේ ඉස්සරහම පේලිය හැමදාම වෙන් උනේ ඇස් වල ආබාධ සහිත සහෝදර සහෝදරියන්ට. මීට අමතරව ඔය පේලියට ගිය එකෙක් තමයි මෙට්‍රික්ස්. ඒකට හේතුව ලෙක්චර්ස් වෙලාවෙදි නින්ද යන එක අඩු කර ගැනීමට උගේ තිබිච්ච උත්සාහය. හැමදාම මෙට්‍රික්ස් වාඩි වෙන්නේ රසික කියල යාලුවෙක් ළඟ.

දැන් මෙන්න කතාව ඔබ වෙත ඉදිරිපත් කිරීමට ගරු මෙට්‍රික්ස් තුමා වෙත මයික්‍රෆෝනය...සහාය විස්තර කථනය මගෙන්.

“මචං මාර වැඩක් උනා නේ අද දවල් ලෙක්චර් එක වෙලාවෙදි!”  දවසක් හවස තුනට විතර මාව හොයා ගෙන හොස්ටල් එකට ආපු මෙටා කිව්වා.

“ඇයි මොකද උනේ?”

“කාපු ගමම්මනේ මචං මං ලෙක්චර් එකට ගියේ. ඉතින් මං වෙනද පුරුදු තැනින් වාඩි වෙලා ලෙක්චර් එක අහගෙන හිටියා. ටික වෙලාවක් යනකොට මට ඉන්ඩ බෑ නිදිමත. ඒ හිංදා මම චුට්ටකට ඇස් දෙක පියා ගත්තා”.

“ඉතිං?”

“ඉතිං ටික වෙලාවක් යනකොට මගේ අත ටිකක් ලෙස්සලා ගියා. නිදිමත හිංදා ඔලුව තියන් හිටියේ ඒ අත උඩ නේ”.

“ඉතිං?”

“මගේ ලෙස්සලා ගිය අත තව අතක ගෑවුනා. හරිම සිනිදුයි. උඹ දන්නවනේ රසිකයත් නිකං කෙල්ල වගේනේ හික්...හික්...මාත් ඉතිං ජොලියටත් එක්ක අනිත් අතින් අරූගේ අත අල්ලගෙන තව ටිකක් අත ගාලා බැලුවා. මචං මාරම සිනිදුයි උගේ අත. පොඩි එකෙක් ගේ වගේ”.

“ඉතිං මොකද බන් උනේ...?”

“අනේ මචං තෑන්ක්ස් මේ මං කියන දේ අහගෙන ඉන්නවට. උඹේ වැඩත් පාඩු කරගෙන මේක මාර උදව්වක්....උඹට වැඩක් නං මං පස්සේ කියන්නං”

“නෑ..නෑ..දැන් කියහං!” මටත් දැන් කුතුහලේ මූට මොකද උනේ කියල දැන ගන්ඩ.

“ඊට පස්සේ මචං මං උගේ වැලමිට ගාව ඉඳලා අල්ල හරියට වෙනකල් හිමීට අත ගාගෙන ආවා. ලෙචා මොන මොනවදෝ කියවනවා මට ඇහුනා. හැබැයි මට පුදුම අරූගේ අතේ සිනිදු ගතියට!”

“ඉතිං ඉතිං....?”

“ඊට පස්සේ මම අල්ල හරියේ ඉඳන් ආපහු වැලමිට හරියට එනකල් හිමීට අත ගාගෙන ආවා....පස්සේ මට හිතුනා මේකා මොනවහරි ක්‍රීම් එකක් ගානවා ඇති මෙච්චර සිනිදු වෙන්ඩ කියලා. මට ඕන උනා ඒ ක්‍රීම් එකේ නම අහ ගන්ඩ. ඉතිං මම ඇහුවා ඈ බං උඹ ගාන ක්‍රීම් එක මොකද්ද?” කියලා.

“මොකද්ද ක්‍රීම් එක?”

“මම එහෙම ඇහුවා විතරයි... මෙට්‍රික්ස් විහිලු වලට සීමාවක් තියෙන්ඩ ඕන. ඔය බලු වැඩේ නැවැත්තුවේ නැත්තං ගහනවා තොට සෙරෙප්පුවෙන්!! කියලා කියපි”.

“කව්ද රසිකයා?”

“නෑ බං අර දීපානි. රසිකයා ඉඳලා තියෙන්නේ අනිප්පැත්තේ. මම අත ගාලා තියෙන්නේ ඒකිගේ අත!!! ඒකිගේ මූණ තරහෙන් රතු වෙලා. මට චූ බර හැදුනා ඒකිගේ මූණ දැක්කහම”

“අම්මට සිරි!!!! ඉතිං උඹ මොකද කරේ? මම එහෙම ඇහැව්වේ දීපානි කියන්නේ ටිකක් කට සැර චරිතයක් කියලා මම දැනගෙන හිටපු හිංදා”.

“මං මචං ඉතින් දහ දොළොස් පාරක්ම සොරි කිව්වා. වෙන මොනවා කරන්ඩද?”මෙටා ගේ ගති සොබාව දන්න හිංදා මට හිතා ගන්ඩ පුලුවන් උගේ සොරි කියවිල්ල දීපානිට මල වදයක් වෙච්ච විදිහ.

“එතකොට ඒකි මොකද කරේ?”

“මම දිගටම සොරි කියන කොට ඒකි කිව්වා ලෙක්චර් එක ඉවර වෙච්ච ගමං කනට ගහනවා ඔය කරච්චලේ නැවැත්තුවේ නැත්තං කියලා!!!”. 

“අම්මප?.. ඉතින් උඹ මොකද කරේ?”.

“මං ලෙක්චර් එක ඉවර වෙන්ඩ කලින් නැගිටලා එලියට ගියා. ඒකි මට ගහයිද බං?”

“නෑ...මං හිතන්නේ නෑ. ඕක මතක තියා ගෙන ඉඳලා උඹට ගහයි කියලා”.

“ෂුවර් ද?”

“හ්ම්….. ෂුවර්!!”

“තෑන්ක්ස් මචං. තෑන්ක්ස් ඈ. උඹ මාර උදව්වක් කරේ. මං හින්දටම බයේ හිටියේ!!!!”

දීපානි මූට නොගහැව්වේ අපරාදේ කියලා හිතුනේ එතකොට. අඩු ගානේ එහෙම උනා නං මෙටා ගේ තෑන්ක්ස් කිරිල්ල නවතින්ඩ තිබ්බා!!!

දැන් ඔයාලට හිතෙන්නේ මෙටා කියන්නේ හරිම විනීත චරිතයක් කියලනේ. ඊළඟ කතා වලින් මෙට්‍රික්ස් ගේ අවලං වැඩ ගැන කියන්නං. ඒ කතා කියන්ඩ මට ටික දවසක් දෙන්ඩ.

ඒ කොහොම උනත් මෙටා මට උගන්නපු පාඩම තමයි අපේ ජීවිත මතු පිටිං පේනවට වඩා හරි සංකීර්ණයි කියන එක. එක අතකින් බලන කොට බොහොම විනීතව සමාජය ඉදිරියේ හැසිරෙන අපි හුග දෙනෙක් ජීවත් වෙන්නේ මායාවී යතාර්ථයක. මෙට්‍රික්ස් එකක් එහෙම නැත්තං න්‍යාසයක් තේරුම් ගන්ඩ නං න්‍යාසයට පිට ඉඳන් බලන්ඩ ඕන. ජීවිතෙත් සංකීර්ණ න්‍යාසයක්. ඒත් අපි කාටවත් ජීවිතෙන් එලියට ගිහිල්ලා ජීවිතේ දිහා බලන්ඩ බෑ. ඒ හිංදා අපිට ජීවිතේ හරියට තේරුං ගන්ඩත් බෑ. ඒ හිංදා කරන්ඩ තියෙන්නේ අපේ මෙට්‍රික්ස් කරා වගේ බොහොම විනීත විදිහට ජීවිතේට මූණ දෙන එක. ජීවිතේ සරළව ගන්න එක.